Opracowanie tekstu: Karolina Umerle
Zdjęcia: Paulina Bielawska
Czym jest zespół Downa?
Na świecie, niezależnie od strefy klimatycznej i położenia geograficznego, co 600.–800. dziecko rodzi się z zespołem Downa. Częściej spotyka się tę chorobę u chłopców. Aż w 95–96% jest to tzw. trisomia 21. Nie znaleziono żadnego czynnika środowiskowego, który by miał wpływ na występowanie tej wady genetycznej. Jedynie wiek rodziców, a zwłaszcza matki, ma tu decydujący wpływ. Być może ważnym czynnikiem jest starzenie się komórek jajowych. Jednak to tylko hipotezy. Proces niewłaściwego podziału może nastąpić na różnych etapach rozwoju komórki, np. jeszcze w czasie tworzenia się komórek rozrodczych. Wtedy plemnik, albo komórka jajowa, zamiast 23 chromosomów ma 24. Kiedy taka komórka rozrodcza połączy się z drugą, mającą 23 chromosomy, aby utworzyć zapłodnione jajo, nowa komórka będzie mieć 47 zamiast 46 chromosomów. Podobna sytuacja może nastąpić na późniejszym etapie rozwoju płodu, w trakcie podziału komórek. Gdy jedna z par chromosomów nie może się rozdzielić, powstają dwie komórki, mające 47 i 45 chromosomów. Główną charakterystyczną cechą zespołu Downa jest obecność dodatkowego chromosomu przy parze 21 (trisomia 21). Jest to zresztą prawidłowy chromosom, pochodzący od ojca lub matki.
Mimo że zespół Downa jest jedną z najlepiej zidentyfikowanych i opisanych medycznie chorób genetycznych, nadal pokutują stereotypowe poglądy na jego temat. Jednym z nich, głęboko zakorzenionym w społeczeństwie, jest przekonanie o bardzo ograniczonych możliwościach dzieci z zespołem Downa. Wielu specjalistów, ale także przeciętnych ludzi, postrzega je jako kochające, towarzyskie, uzdolnione muzycznie, lecz niezbyt „rozgarnięte” osoby. Ten rozpowszechniony mit odzwierciedla opinię, według której wszystkie osoby z zespołem Downa są do siebie bardzo podobne pod względem osobowości i poziomu możliwości. Uogólnienia te jednak nie znajdują potwierdzenia ani w codziennym życiu, ani w badaniach naukowych. To, co łączy osoby z zespołem Downa i zarazem jest jednym z najbardziej charakterystycznych cech tego zespołu, to właśnie duże zróżnicowanie indywidualne rozwoju.
Należy odrzucić stereotyp o dzieciach z zespołem Downa jako grupie jednakowej pod względem rozwoju i zachowania. Wśród dzieci z tym zespołem istnieje duża rozpiętość możliwości jak pośród dzieci sprawnych. Oznacza to, że nie ma dwóch takich samych osób z zespołem Downa, tak jak nie ma dwóch identycznych osób bez tego zespołu. Dzieci, oprócz dodatkowego chromosomu, mają również cechy swoich rodziców: temperament, wygląd, poczucie humoru. Zespół Downa jest zaburzeniem genetycznym, które towarzyszy dzieciom, nie zaś je definiuje. Jest czymś, co dziecko ma, a nie czymś, czym ono jest! Jak wspomniałam: materiał genetyczny to nie tylko nadliczbowy (cały lub fragment) chromosom 21, to również indywidualne cechy, sprawiające, że dziecko jest jedyną i niepowtarzalną osobą!
Hipoterapia u dzieci z zespołem Downa
Aby zrozumieć efekty działania ruchu konia na pacjenta, należy przeanalizować, jak zwierzę porusza się w stępie. Stęp jest chodem czterotaktowym, w którym zarówno tylne, jak i przednie nogi konia poruszają się najpierw po jednej, jak i po drugiej. Ta sekwencja ruchu przebiega następująco: lewa tylna, lewa przednia, prawa tylna, prawa przednia. Impuls ruchu pochodzi od konia, dlatego ważne są dla nas fazy jego tylnych kończyn. Porównanie ruchów miednicy u konia i człowieka wykazało, że zachodzi znaczne podobieństwo w przemieszczeniu się miednicy u konia i u człowieka.