Tekst: Anna Sałek
Foto: Marta Ciesielska
Profilaktyka chorób zakaźnych to jedna z podstawowych rzeczy, których musimy bardzo mocno pilnować. O ile w Polsce konie narażone są na niewielką liczbę tego rodzaju chorób, o tyle końscy atleci podróżujący za granicę mogą się spotkać z różnymi, mniej albo bardziej egzotycznymi, czynnikami zakaźnymi. Dzięki regularnym szczepieniom mamy szansę na łagodniejszy przebieg choroby lub całkowite zwalczenie problemu. Ponadto wiele krajów może wymagać dodatkowych szczepień lub badania wykazującego, że zwierzę było prawidłowo zaszczepione i poziom przeciwciał po szczepieniu jest na odpowiednim poziomie. Dla koni sportowych federacje jeździeckie ustalają odpowiedni kalendarz szczepień, nieprzestrzeganie go wiąże się z poważnymi konsekwencjami.
Szczepionka – czym jest i jak działa?
Samo szczepienie ma stanowić skuteczną ochronę przed chorobami zakaźnymi. To, czy taki zabieg przyniesie pożądane skutki, zależy od wielu czynników. Głównym z nich jest wybór odpowiedniej szczepionki i momentu podania (kalendarz szczepień!). Wraz z podaniem szczepionki wprowadzamy do końskiego organizmu antygen, który ma na celu wywołanie odpowiedzi immunologicznej (uodpornienie czynne). Jeśli organizm konia reaguje prawidłowo, to po kilku–kilkunastu dniach powinna pojawić się odporność na określony czynnik. Odporność ta (w zależności od szczepienia) trwa od kilku miesięcy, do nawet lat. Zdarzają się też takie szczepienia, które wykonuje się w sytuacjach, kiedy mamy do czynienia z zakażeniem.
W szczepionkach możemy znaleźć zabite mikroorganizmy chorobotwórcze, żywe mikroorganizmy pozbawione zdolności do wywołania choroby (tzw. atenuowane), izolowane, pojedyncze antygeny (szczepionki podjednostkowe), toksoid (przetworzona toksyna-szczepionka przeciwko tężcowi). Cel szczepienia stanowi wywołanie odpowiedniej reakcji układu odporności. Po wprowadzeniu antygenu szczepionkowego powinno dojść do pobudzenia komórek prezentujących antygen, tak by dochodziło do przetwarzania antygenu, sekrecji specjalnych związków (interleukin), stymulowania komórek B i T oraz wytworzenia odpowiedniej liczby komórek pamięci. Po szczepieniu powinny pojawić się także komórki Th (helpers – pomocnicze). Szczepionki w swoim składzie mają tzw. adjuwanty, będące substancjami, które mają pomóc w wytworzeniu odpowiedniej reakcji układu odporności.
Szczepienia u koni mają postać iniekcji domięśniowej. U innych gatunków zwierząt mogą być podawane także innymi drogami: donosowo, z wodą do picia, w sprayu itp.
Na co i czym najczęściej szczepimy?
W Polsce ze względu na małe ryzyko pojawienia się niektórych chorób szczepimy tylko na kilka chorób. Najpopularniejsze szczepienia to grypa koni, tężec, rhinopneumonitis. W niektórych rejonach Polski (ze względu na obecne zagrożenie) szczepi się także na wściekliznę. Często spotyka się też szczepienia przeciwko grzybicy… Czytaj więcej w najnowszym numerze Koni i Rumaków.