Tekst: Zespół Kliniki Konia i Jeźdźca
mgr fizjoterapii Daria Konstantynowicz
mgr fizjoterapii Klaudyna Lewandowska
Foto: Paulina Dudzik-Deko
- Dosiad integralny
Słowo „integralny” w słowniku języka polskiego oznacza: nierozerwalnie związany z czymś; niepodzielny, taki, którego nie da się podzielić, nie można rozbić go na części lub konwencjonalnie wydzielić w nim części; całościowy, ogólny, łączny, globalny [1]. Dosiad integralny to dosiad całościowy, w którym, owszem, można wyodrębnić jego składowe elementy, natomiast jeżeli jedno ogniwo nie pracuje prawidłowo, to cała „machina” dosiadu rozpada się. Dosiad powinniśmy rozumieć jako globalną formę oddziaływania na konia, poprzez jego lokalne formy działania. By lepiej zobrazować to zagadnienie, wyobraźmy sobie, że nasze stopy ułożone są prawidłowo, natomiast miednica ustawiona jest w przodopochyleniu (talerze kości biodrowych pochylone są do przodu, pogłębiona jest lordoza lędźwiowa, tzw. kaczy kuper). Mimo że stopy ustawione są prawidłowo, całościowo dosiad jest nieprawidłowy i nie może spełniać w działaniu swojej globalnej funkcji.
Wyrażenie „dosiad integralny” zostało stworzone przez zespół Kliniki Konia i Jeźdźca i ma na celu propagowanie holistycznego spojrzenia na jeźdźca jako całość, którą tworzą jego składowe elementy. Ten tekst jest pierwszym z zagadnień, w którym omówimy, czym w naszym rozumieniu jest dosiad integralny, jakie części składowe możemy w nim wyróżnić i dlaczego bez ich wspólnego zaangażowania dosiad nie będzie prawidłowy, tym samym jazda konna nie będzie przyjemna ani dla jeźdźca, ani dla konia. W tym artykule omówimy rolę stopy i stawu skokowego w jeździectwie.
- Anatomia i fizjologia stopy – zarys ogólny
Stopa składa się z 26 kości, 33 stawów i ponad 100 mięśni, co już pokazuje jej złożoność.
W tym rejonie ciała znajduje się bardzo dużo więzadeł, które zawierają proprioreceptory, czyli receptory odpowiedzialne za czucie ciała w przestrzeni bez kontroli wzrokowej. W stopie możemy wyróżnić dwa łuki podłużne i dwa łuki poprzeczne. Ich dysfunkcja i dysfunkcje aparatu mięśniowo-więzadłowego mogą prowadzić do wad stóp [2, 3].
Główną funkcją stopy jest dźwiganie i przenoszenie ciężaru ciała. Stopa opiera się o podłoże dzięki trzem punktom podparcia, tj. pierwszej (I) kości śródstopia, piątej (V) kości śródstopia i kości piętowej (trójkąt podparcia) [2.3].
Staw skokowy dzielimy na staw skokowy górny i dolny. Staw skokowy górny tworzą kości podudzia (kość strzałkowa oraz kość piszczelowa) wraz z kością skokową. Tutaj zachodzi ruch zgięcia podeszwowego (60°) i grzbietowego (45°) stopy. Maksymalne zgięcie podeszwowe można zaobserwować u tańczącej baletnicy, zaś ruch przeciwny, celujący palcami w górę, to zgięcie grzbietowe. Staw skokowy dolny to połączenie trzech kości: kości skokowej, kości piętowej i kości łódkowatej. Obydwa stawy są ze sobą funkcjonalnie połączone – pracując razem, umożliwiają ruch inwersji, tj. zgięcie podeszwowe, odwracanie (supinacja) i przywodzenie stopy oraz ewersji, czyli zgięcie grzbietowe, nawracanie (pronacja) i odwodzenie stopy [2, 3].
Pozycja spoczynkowa stawu to taka, gdzie staw ma największą ruchomość, zaś pozycja zaryglowana to takie ułożenie kości względem siebie, które uniemożliwia ruch. Dla stawu skokowego górnego pozycja spoczynkowa wynosi 10 stopni zgięcia podeszwowego, zaryglowana zaś to pełen wyprost (maksymalne zgięcie grzbietowe stopy) [2, 3].
Całość przeczytasz we wrześniowo-październikowym wydaniu „Koni i Rumaków”.