W poprzednim numerze „Koni i Rumaków” przedstawiliśmy Czytelnikom najstarszy ród francuskich arabów – Telmese or.ar. W tym numerze przybliżymy drugi z niezwykle istotnych rodów – Latif or.ar. i jego najważniejszych przedstawicieli: samego Latifa, Denouste oraz Manganate.
Tekst: Longin Błachut
Foto: Dreamstime, zdjęcia archiwalne
W 1909 r. francuski inspektor Quinchez kupił na torze wyścigowym Sidi Gabor w Aleksandrii (Egipt) 24 pustynne ogiery dla państwowych stadnin, z których 17 rozlokowano po stadninach w północnej Afryce, a tylko siedem trafiło do stadnin we Francji. Były to ogiery: Dahman, Meenak, Farid, Aslani, Hamdany El Samra Maarouf i Latif. Gwiazdą tej grupy był ogier Dahman, który stanowił przez 20 lat w państwowej stadninie Pompadour. Drugim ogierem wysoko cenionym przez hodowców był ogier Meenak. Niestety ani Dahman, ani Meenak nie pozostawili godnych następców płci męskiej, ale za to dali cenne klacze, które zasłużyły się w hodowli. Rody pozostałych ogierów, jak Farid, Hamdani El Samry czy Maarouf wygasły we Francji. Dla pocieszenia są one nadal używane w dzisiejszej hodowli w Hiszpanii, Argentynie, Brazylii czy Afryce Południowej. Ogier Latif, 1903, or.ar. (Hamdani el Samra x Hamdaniyah), założyciel rodu, urodził się w Syrii u Beduinów z plemienia Anazeh Fedaan. Biegał na torze w Egipcie z bardzo dobrymi osiągnięciami. Francuscy hodowcy nie od razu obdarzyli go swoim zaufaniem. Dopiero z czasem stał się czołowym reproduktorem dzięki wspaniałym wynikom torowym, sercu walki i funkcjonalnej budowie swojego przychówku.
Denouste
Przepustką do sławy międzynarodowej rodu Latifa był ogier Denouste 1921 od klaczy Djaima 1913 po Khouri or ar. hodowli stadniny Pompadour. Eksterierowo Denouste nie przypominał ogiera o klasycznych kształtach, ale był za to kalibrowy, męski, ze wspaniałą potencją genetyczną. Wielu z jego synów i wiele córek, jak i ich potomstwo tym bardziej nie wpisuje się w akademicki wzór eksterieru konia arabskiego. Po dobrej karierze torowej Denouste został sprzedany do państwowej stadniny w Pau, gdzie pozostał do końca swoich dni. Do 1949 r. pokrył 800 klaczy, z czego 120 czystej krwi arabskiej i 680 klaczy półkrwi.
Potomstwo Denouste ugruntowało pozycję rodu Latif w hodowli francuskiej, rosyjskiej, amerykańskiej, a jego syn Caid 1926 od Carvane stanowił (1934-1939) także w Polsce (większość jego potomstwa zaginęła w czasie wojny). Wyjątkiem była klacz Zmora 1949, matka Elonory po Witraż. Z perspektywy czasu Denouste jest prawdopodobnie najbardziej wpływowym francuskim ogierem o zasięgu międzynarodowym w pierwszej połowie XX w. We współczesnej hodowli znaczącym reprezentantem rodu Latif jest ogier Manganate 1972 – sławny ojciec czempionów toru.
Manganate
Rodowód garbonosego i atletycznego Manganate o wyrazistym kłębie potwierdza chów wsobny o współczynniku Fx 7.03 (według S. Wright).
Ogier Manganate 1972 urodził się w miejscowości Maurrin na południowym zachodzie Francji w stadninie należącej do rodziny de Watrigant o wielopokoleniowej tradycji hodowli wyścigowych koni arabskich i angloarabskich. Rodzice Manganate byli zwycięzcami gonitw imiennych. Jego ojciec, ogier Saint Laurent, 1948 (Baroud II x Belle du Sarrot po Djebel) stanowił po dobrej karierze torowej 1/8 (4-3-1) 4 w Haras Nationaux (stadninie państwowej). Był kasztanowaty, garbonosy, w ogromnych ramach, masywny, o mocnej męskiej konstytucji. Matką Manganate była klacz Mandrygore 1944 (Dragon x Magnesie) z linii żeńskiej Em-Arkoub or.ar. Po jednorocznej karierze wyścigowej 9 (2-4-3) 2 dołączyła do stada matek.
Saint Laurent (dziadek po mieczu og. Manganate)
W barwach swojego hodowcy i jednocześnie trenera J-M Watrigant Manganate jako trzylatek wygrał trzy gonitwy przy trzech startach na dystansach 2200 i 2600 m. Po 1976 r., tak jak jego ojciec, został czołowym ogierem w państwowej stadninie Haras Nationaux Pau-Gelos. Przez pierwsze 10 lat stanowienia miał tylko 18 sztuk zarejestrowanego potomstwa. Na torach wielu krajów dzieci Manganate drażniły ortodoksyjnych hodowców swoim „ordynarnym” pokrojem, dalekim od rasowych, klasycznych kształtów przyjętych w Europie jako akademicki kanon konia arabskiego. Oburzeni wzniecili kampanię, kwestionując czystość jego pochodzenia. Fala oburzenia przeciwko Manganate rosła w siłę w miarę spektakularnego wzrostu zwycięstw torowych jego potomstwa. Konkurencja bezskutecznie usiłowała wykreślić Manganate i jego potomstwo z księgi stadnej. Bezsilni i rozwścieczeni przed jedną z gonitw obrzucili wyzwiskami i spoliczkowali publicznie Jean- Marca de Watriganta podczas siodłania do startu ogiera Manguier (półbrata Manganate). W obronie swoich hodowli właściciele z Austrii, Niemiec i Szwajcarii zamierzali zorganizować międzynarodowe gonitwy niezezwalające brania w nich udziału potomstwu Manganate. Projekty te zostały szybko potępione i odrzucone przez ECAHO. Na konferencji WAHO w 1984 r. w Szwecji, po ostrych dyskusjach, utrzymano wpis Manganate i jego potomstwa w księgach stadnych koni arabskich czystej krwi. Drobiazgowa weryfikacja ksiąg stadnych w tym zakresie przez komisję WAHO nie wykazała żadnych uchybień. Synowie Manganate jak Djamel 1982, Dormane 1986, Madjal 1989, (wszyscy od klaczy Mandore po Grabiec), a później Makazan 1991 (od Miss Dior po Badr Bedur ) i Djebbel 1992 (od Cherife po Cheri Bibi) osiągnęli w latach 90. pełnię międzynarodowej sławy na torach w Europie, Bliskim Wschodzie i w USA. Z 48 sztuk potomstwa Manganawe, które wyszło do startów, 30 wygrało gonitwy, a 11 wygrało gonitwy imienne, co uczyniło z niego progenitora sublinii Latif sławnego na całym świecie. Po 22 latach stanowienia w Haras Nationaux Pau-Gelos schorowany ogier Manganate wrócił do macierzystej stadniny w Maurrin na miesiąc przed śmiercią. Padł w lipcu 1996 r. Manganate, niegdyś głośnego „ogiera skandalistę”, w ogólnej obojętności złożono w dole pod drzewem. Nie uświetniono go w żadnej statuetce z brązu, jak to było kiedyś w zwyczaju francuskich hodowców, a wiele jego fotografii również z czasem wyblakło – O quam cito transit gloria mundi.
Kilku synów Manganate zostało szeroko użytych w dalszej hodowli. Do najbardziej prominentnych należy potomstwo od championki torów klaczy Mandore 1976 po Grabiec. Kojarzona z Manganate dała 12 źrebiąt, w tym tak sławnych synów jak: Dormane 1984, Djamel 1982, Djendel 1986, Madjel 1989 i klacz Margau 1984. Wszyscy byli zwycięzcami gonitw imiennych.
Dormane
Z licznej rzeszy znakomitych synów Manganate zdecydowanie wyróżnił się Dormane uważany za najlepszego ogiera swojego pokolenia, który posłuży tu jako przykład współczesnego ogiera linii Latif.
Gniady Dormane, tak jak jego ojciec, urodził się w stadninie w Maurrin i jest hodowli rodziny de Watrigant. Rosły ogier (1,57 cm w kłębie) biegał przez dwa sezony we Francji i w Anglii. Z ośmiu star- tów wygrał 6 gonitw imiennych, a w jednej uplasował się na płatnym miejscu. Jego najważniejszymi zwycięstwami torowymi są: Dubai International Stakes w Kempton, Anglia, Prix Coupe de Cheval Arabe oraz Porównawcza we Francji. Po karierze torowej mocno atletyczny ogier został czołowym w państwowej stadninie w Rodez (południowo-zachodnia Francja). Cieszy się doskonałym zdrowiem o wspaniałej potencji genetycznej i nadal jest używany w hodowli. Statystycznie rzecz ujmując, od 1993 r. pokrył ok. 85 klaczy rocznie (na koniec 2008 r. miał zarejestrowanych ponad 2000 źrebiąt zarówno czystej krwi arabskiej, jak i półkrwi). Więcej niż 20% jego potomstwa to źrebięta urodzone poza granicami Francji. Torowo najlepszymi jego potomkami czystej krwi arabskiej, którzy wygrali najbardziej prestiżowe międzynarodowe nagrody imienne są: Fryvolous 2003 od Frygi po Wielki Raz (zwycięzca Kahayla Classic); Chandaka 1990 od klaczy Malike Fontanay po Medicq Allah; Draike 1991 również od Malike Fontanay po Medicq Allah; Dalina des Fabris 1991 od Valina des Fabris po Djourmane; Falina des Fabris 1993 od Valina des Fabris po Djourmane; Passem Lotois 1990 od Scherazada du Lot po Tidjani; Dorwan du Cayrou od Bucolique po Besbes; Magic de Piboul 1996 od klaczy Mona Lisa po Badr Bedur; Parador 1996 od Praine du Cassou po Baroud III; Kaolini 1998 od Cary de Carrere po Passem; Frynch 2000 od Fryga po Wielki Raz i jej siostra Frynge Benefit 2002; Nez D’Or 1997 od Naida Al Maury po Baroud III. Lista ciągle się wydłuża.